… wat heeft dat met angst te maken?
Waarom ben ik zo vergeetachtig? Ik vraag Jeanette om een voorbeeld: Nou, vertelt ze, ik merk dat mijn hoofd soms zomaar leeg is…
Een blanco hoofd is een duidelijk teken van een geactiveerd beschermingsmechanisme. En dat heeft alles te maken met je emoties, dus kwam Jeanette bij de EmotieGids terecht…
Lees gezellig mee! 
Kletspraatje
Jeanette, een rustige vrouw van begin dertig, heeft een afspraak met de EmotieGids gemaakt om over haar werk te praten. Ze heeft het gevoel dat ze meer haar mannetje moet staan.
Ze weet dat ze veel te bieden heeft en professioneel gezien loopt het ook prima. Haar onzekerheid komt pas opzetten bij het sociale stuk van haar werk: het kletsje bij de koffiemachine of de gezamenlijke lunch.
Help, een blanco hoofd!
Laatst kwam de projectleider naar mijn bureau. Hij vroeg iets heel normaals maar ik voelde dat ik rood werd en mijn hoofd werd volledig blanco. Ik kon niets meer bedenken. Toen ie weg was ontdooide ik weer en kwamen er tien dingen bij me op… Dit heb ik regelmatig. Om gek van te worden, toch?!
Jeanette legt gedetailleerd uit wat zich in haar afspeelt. Ze vertelt dat ze ging blozen toen ze haar projectleider aan zag komen. Op dat moment werd haar hoofd ‘blanco’. Daarna ontdooit ze weer.
Overlevingsmechanisme
Wat gebeurde er met Jeanette?
Haar beschermingsmechanisme werd getriggerd en daardoor kwam er een reeks lichamelijke processen op gang.
Ons zenuwstelsel heeft een ‘eigen kijk’ op de wereld, dat noemen we neuroceptie. Het schakelt zelfstandig om van veiligheid, het para-sympathische deel, naar inspanning of onveilig, het sympathische deel. Dat beschermingsmechanisme maakt je klaar om te vechten, vluchten of bevriezen Pleasen hoort daar sinds kort ook bij, maar dan wordt de lijst wat lang
Dat zelfstandig handelende beschermingsmechanisme is een voordeel als we worden aangevallen, zoals bij een fysiek gevecht. Het lichaam bereidt zich automatisch voor op een aanval en beschermt de vitale delen als het hart en de ingewanden.
Aanval op identiteit
Maar het beschermingsmechanisme kan ook al omschakelen bij een aanval op onze identiteit of zelfs bij een gedachte.
Dat omschakelen werkt autonoom en gaat volledig voorbij aan het rationele denken. Het zenuwstelsel heeft een ‘eigen’ manier van inschatten van de situatie.
Het gevolg is dat een deel van de hersenen, de cortex, letterlijk even uitschakelt. Je kunt niet meer nadenken.
Help, een blanco hoofd! Maar er gebeurt meer.
Ook ons empathische vermogen gaat op ook non-actief. De herkenning van emoties bij je medemens valt tijdelijk uit.
Herkenning
Dat je geen emoties herkent bij je tegenstander is in een fysiek gevecht, hartstikke functioneel. Maar in normaal sociaal verkeer zoals een praatje met je projectleider, is het minder handig.
Als Jeanette dit had geweten, had ze kunnen anticiperen op de situatie. Ze had zichzelf in veiligheid kunnen brengen met een simpele oefening. En misschien had ze dan wel opgemerkt dat de projectleider heel vriendelijk naar haar lachte of dat hij eigenlijk wat nerveus op zijn hakken stond te draaien en zocht naar woorden.
Opmerken
Redenen genoeg om onze angst in een vroeg stadium te leren herkennen zodat de cortex erbij blijft en we kunnen voelen wat er nodig is in de situatie.
Als Jeanette zich concentreert op de bureaustoel onder haar billen en haar voetzolen op de grond, dan blijft haar hoofd functioneren. Dan kan ze logisch blijven nadenken én de emoties van haar gesprekspartner herkennen: Gut wat aardig, hij komt een praatje maken… hij lijkt wel een beetje verlegen. Check. Veilig.
Wat je doet is je angst herkennen en alleen dat helpt al om die te kunnen beheersen: Ja, ik heb je gevoeld angst, dank voor je waarschuwing.
Aandacht verleggen
Maar zo simpel kan het niet zijn! Nee niet in alle gevallen.. maar we kunnen het zenuwstelsel wel leren om een beetje te ontspannen zodat het niet mee zo strak staat afgesteld. En Newton zei het al: De waarheid is altijd te vinden in eenvoud
Dit werkt om twee redenen:
Door de situatie allereerst te beoordelen op veiligheid en je aandacht te verleggen naar het lichaam, stappen we in de rol van waarnemer. Daardoor ontstaat er afstand tussen jou en de emotie zodat je er niet meer door wordt overgenomen.
Het tweede voordeel van je focus verleggen, is dat de verbinding met jezelf herstelt. En daarmee ben je automatisch in verbinding met de ander. Das een natuurwet.
Natuurwet: We zijn allen een.
In verbinding met jezelf,
is in verbinding met de ander
En als je met elkaar verbonden bent, dan zie je, voel je en weet je, zoals in de situatie van Jeanette dat de ander slechts zijn best doet om jou op je gemak te stellen. Dan merk je op dat de man wat verlegen staat te draaien en ook zoekende is naar woorden.
Omschakelen
Jezelf snel weer in ontspanning brengen als je net een waarschuwing van angst kreeg, is natuurlijk niet zo makkelijk.
Oefening helpt.
Je zult steeds sneller opmerken wanneer je zenuwstelsel omschakelt vanuit ontspannen toestand, naar standje vechten/vluchten/bevriezen.
Voorkeursstand
Als het zenuwstelsel omschakelt en je beschermingsmechanisme neemt je over, dan hebben de meeste mensen een ‘voorkeur’ voor een van de drie: Ze zoeken het gevecht op – de ruziezoekers, ze vluchten – de weglopers, of ze bevriezen, ze vliegen eruit. Kenmerkend is dan dat iemand er met zijn hoofd niet meer bij is.
Deze processen verlopen onwillekeurig en autonoom. Er is dus eigenlijk geen sprake van voorkeur want we hebben er geen invloed op.
Toch kunnen we iets doen. Door onszelf te verbinden met het lichaam en te observeren wat zich daar afspeelt, zullen we de omschakeling van het zenuwstelsel steeds sneller gaan herkennen, zodat je nog kunt handelen.
Want daar zit de kneep: In het opmerken van die omschakeling en gaan herkennen van de bewegingen van het zenuwstelsel.
Lichaam
De volgende keer als het beschermingsmechanisme activeert en je hoort jezelf snauwen, je bent weggelopen uit een lastige conversatie of je vliegt eruit, dan is dat een signaal om jezelf in veiligheid te brengen en de verbinding te herstellen.
Veiligheid creëren we door onszelf uit de spannende situatie te halen. Dan herstellen we automatisch. Zo werkt ons systeem. Het zoekt altijd naar evenwicht.
Lukt het niet om terug te komen in jezelf? Wrijf dan even flink over je armen of benen. Voel de tinteling in je huid. Richt je aandacht op je lichaam. Merk op wat daar gebeurt. Realiseer je dat je veilig bent.
Zo herstel je weer.
Dat helpt niet alleen om weer te kunnen ontspannen, het is ook goed voor je omgeving! Want dan werken je hersenen weer en kun je de emoties van de ander weer herkennen.
Contact maken
Probeer dus zo vaak mogelijk contact te maken met je lichaam en op te merken wat zich daar afspeelt, ook als het niet spannend is, juist als het niet spannend is. Dan kun je daarop terugvallen als het wel spannend wordt.
Zo leren we en ontwikkelen we onszelf aan de hand van onze emoties. En … we blijven in verbinding met elkaar.
Dat is vandaag de dag broodnodig.
Ben jij ook de verbinding soms even kwijt, met jezelf of anderen?
Klik op de groene knop en maak een afspraak in de online agenda. Of stuur een mailtje met je vragen.
Weet je welkom bij de EmotieGids
Ontdek wat je emoties je willen zeggen!
Weet je welkom, ook voor een enkele sessie.
Emoties zijn je gids naar flow, rust en levenslust
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en creëer het leven waarvoor je hier bent.
De ervaringen van eventuele mensen uit mijn artikelen zijn gebaseerd op wat ik tegenkom in de sessies of in het leven. De namen zijn fictief en enige overeenkomst met personen berust op louter toeval.
Wat doe jij bij stress?
